Η Επικούρεια φιλοσοφία
Χ.Θεοδωρίδη - Επίκουρος(Η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου)
Βιβλίο έκτο
ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΚΟΥ - ΟΙ ΘΕΟΙ
... " Οι ξένες δοξασίες, έθιμα, τελετές, μπορεί να μας φαίνουνται παράξενες, παράλογες είτε εξοργιστικές. Οι δικές μας δεν μπορεί να μην είναι σωστές, άγιες κι ευλογημένες. Στη μακραίωνη ιστορία είναι γι αυτό σπάνιες οι αντιλογίες στη θρησκεία κι αυτές καθορίζουνται από αλλαγές στη διάρθρωση της κοινωνίας. Δε βλέπουμε και δε σκεφτόμαστε αν δε γεννηθούν οι συνθήκες για να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε. ....
... Η πίστη σε θεούς και δαίμονες και στα υποχθόνια μαρτύρια κράτησε τον άνθρωπο σε τρόμο κι αμάθεια. Η θρησκεία δείχνοντας από τα ύψη του ουρανού την τρομερή της όψη έκανε τον άνθρωπο να σέρνεται χάμου δειλός και ζαρωμένος όπως έψαλε στη γνωστή περικοπή ο Λουκρήτιος:
"Χάμω σερνόταν η ανθρώπινη ζωή
να την κλαις βλέποντάς την μπρος στα μάτια
πλακωμένη κάτω από το βάρος μιας θρησκείας
που προβάλλοντας το κεφάλι απ΄τις χώρες τ΄ουρανού
απειλούσε τους θνητούς με την τρομερή της όψη.
Οπότε πρώτος ένας Έλληνας (ο Επίκουρος), ένας άνθρωπος
τόλμησε να σηκώσει τα θνητά του μάτια κατεπάνω της
και πρώτος να ορθωθεί εμπρός της
Αυτόν δεν τον κράτησαν θεών παραμύθια ούτε κεραυνοί
ούτε ουρανός με τ΄απειλητικό μουρμουρητό του.
Περίσσια του κέντρισαν της ψυχής το αψύ θάρρος
και του άναψαν πιο πολύ τον πόθο
να ξετινάξει πρώτος τις σφιχτές κλειδωνιές της φύσης.
Η ζωντανή ορμή του νου θριάμβευσε.
Διάβηκε πέρα τους φλογισμένους φράχτες του κόσμου
και τ΄αμέτρητο Όλο το περπάτησε με το νου και τη σκέψη.
Κείθε μας γύρισε νικητής για να μας διδάξει
τι μπορεί να γεννιέται και τι δεν μπορεί,
τους νόμους που ορίζουν την κάθε ενέργεια
σύμφωνα με ατράνταχτους φραγμούς.
Έτσι δαμασμένη η θρησκεία
πατιέται με τη σειρά της κάτω από τα πόδια
κι εμάς η νίκη μας υψώνει στον ουρανό."(De rerum natura, Περί της φύσεως των πραγμάτων 57 π.Χ)
Χ.Θεοδωρίδη - Επίκουρος(Η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου)
Βιβλίο έκτο
ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΚΟΥ - ΟΙ ΘΕΟΙ
... " Οι ξένες δοξασίες, έθιμα, τελετές, μπορεί να μας φαίνουνται παράξενες, παράλογες είτε εξοργιστικές. Οι δικές μας δεν μπορεί να μην είναι σωστές, άγιες κι ευλογημένες. Στη μακραίωνη ιστορία είναι γι αυτό σπάνιες οι αντιλογίες στη θρησκεία κι αυτές καθορίζουνται από αλλαγές στη διάρθρωση της κοινωνίας. Δε βλέπουμε και δε σκεφτόμαστε αν δε γεννηθούν οι συνθήκες για να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε. ....
... Η πίστη σε θεούς και δαίμονες και στα υποχθόνια μαρτύρια κράτησε τον άνθρωπο σε τρόμο κι αμάθεια. Η θρησκεία δείχνοντας από τα ύψη του ουρανού την τρομερή της όψη έκανε τον άνθρωπο να σέρνεται χάμου δειλός και ζαρωμένος όπως έψαλε στη γνωστή περικοπή ο Λουκρήτιος:
"Χάμω σερνόταν η ανθρώπινη ζωή
να την κλαις βλέποντάς την μπρος στα μάτια
πλακωμένη κάτω από το βάρος μιας θρησκείας
που προβάλλοντας το κεφάλι απ΄τις χώρες τ΄ουρανού
απειλούσε τους θνητούς με την τρομερή της όψη.
Οπότε πρώτος ένας Έλληνας (ο Επίκουρος), ένας άνθρωπος
τόλμησε να σηκώσει τα θνητά του μάτια κατεπάνω της
και πρώτος να ορθωθεί εμπρός της
Αυτόν δεν τον κράτησαν θεών παραμύθια ούτε κεραυνοί
ούτε ουρανός με τ΄απειλητικό μουρμουρητό του.
Περίσσια του κέντρισαν της ψυχής το αψύ θάρρος
και του άναψαν πιο πολύ τον πόθο
να ξετινάξει πρώτος τις σφιχτές κλειδωνιές της φύσης.
Η ζωντανή ορμή του νου θριάμβευσε.
Διάβηκε πέρα τους φλογισμένους φράχτες του κόσμου
και τ΄αμέτρητο Όλο το περπάτησε με το νου και τη σκέψη.
Κείθε μας γύρισε νικητής για να μας διδάξει
τι μπορεί να γεννιέται και τι δεν μπορεί,
τους νόμους που ορίζουν την κάθε ενέργεια
σύμφωνα με ατράνταχτους φραγμούς.
Έτσι δαμασμένη η θρησκεία
πατιέται με τη σειρά της κάτω από τα πόδια
κι εμάς η νίκη μας υψώνει στον ουρανό."(De rerum natura, Περί της φύσεως των πραγμάτων 57 π.Χ)
Μερικές από τις βασικές αρχές της φυσικής φιλοσοφίας του Επίκουρου ( http://terrapapers.com/?p=28881 )
* Τίποτα δεν δημιουργείται ποτέ από το τίποτα.
* Ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε από θεία παρέμβαση.
* Ακόμα και αν υπάρχουν θεοί, αυτοί δεν επιδρούν στο φυσικό κόσμο.
* Η ύλη δεν καταστρέφεται σε τίποτα.
* Πρωταρχικά στοιχεία της ύλης δεν είναι τα αριστοτελικά στοιχεία πυρ, αήρ, γη και ύδωρ, αλλά μικρά αδιαίρετα άφθαρτα σωματίδια (άτμητα σωμάτια = άτομα).
* Τίποτα δεν μπορεί να γίνει αισθητό αν δεν έχει υλική υπόσταση.
* Τίποτα δεν υπάρχει εκτός από τα άτομα και το κενό ανάμεσά τους.
* Όλα τα σώματα, είτε είναι άτομα, είτε προέρχονται από ένωση ατόμων.
* Το σύμπαν είναι αχανές. Δεν βρισκόμαστε στο κέντρο του σύμπαντος, αλλά είμαστε ένας από τους αναρίθμητους κόσμους του σύμπαντος.
* Τα άτομα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση μέσα στο κενό. Μπορούν να συνεχίσουν σε ευθεία, να συγκρουστούν, να αλλάξουν κατεύθυνση, να ενωθούν με άλλα άτομα στη δημιουργία σύνθετων σωμάτων.
* Οι κόσμοι και τα έμβια όντα δημιουργούνται από τυχαία γεγονότα λόγω της χαοτικής κίνησης των ατόμων.
* Αυτό που αποκαλούμε «ψυχή» είναι σωματική οντότητα με υλικά χαρακτηριστικά και δεν συνεχίζει να υπάρχει μετά τον θάνατο.
* Η αίσθηση είναι αξιόπιστη, διότι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κάτι άλλο πιο αξιόπιστο από αυτήν.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτές οι απόψεις, τις οποίες είχε προσεγγίσει διαισθητικά ο Επίκουρος, δεν απέχουν σημαντικά από τα επιστημονικά ευρήματα και τη σημερινή γνώση μας για τα ουράνια σώματα και τη φύση γενικότερα. Δεν είχε, λοιπόν, άδικο ο Νίτσε που διαπίστωνε στα τέλη του 19ου αιώνα ότι:«Η επιστήμη έχει βαλθεί να επιβεβαιώσει τον Επίκουρο!»
