"Εκτός από τους μεγάλους αφορισμούς έχουμε και μικρούς που τελούνται αυθαίρετα από τοπάρχες ιερωμένους. Ο ηθοποιός Ν. Καλογερόπουλος αφορίστηκε το 1976 από τον τοπικό αρχιμανδρίτη («χωριανοί διώχτε τα δαιμόνια από το χωριό») στο Προκόπι (χώρο ξεσηκωμού των αγροτών κατά του τσιφλικά Μπέκερ και χώρου λατρείας του Αϊγιάννη του Ρώσου) της Εύβοιας επειδή με το θεατρικό του έργο ο «Μπαμπούλας», παρουσίαζε τους «δυο ‘μπαμπούλες’ του αγρότη» την Αγροτική Τράπεζα και την Εκκλησία. Ο αφορισμός τον ακολούθησε και στη Ζάκυνθο όπου ο δεσπότης έριξε με επιτυχία το σύνθημα «Να μην πατήσει κανένας στο θέατρο» (Ι.Λάζαρης, «Δαυλός», 9.’06). Ο λαός (εκτός από 100 ανθρώπους) υπάκουσε στην έκκληση του δεσπότη του, του φυλακισμένου τώρα Παντελεήμονα που αργότερα μετατέθηκε στην Αττική αντικανονικά και μάλιστα όπως καταγγέλθηκε με πλαστογραφία των ψηφοδελτίων από τον Χριστόδουλο." (http://androni.blogspot.gr/2011/03/blog-post_10.html )
Γιώργος Πυλαρινός
Παρασκευή 16 Ιουνίου 2017
Πέμπτη 15 Ιουνίου 2017
ΟΙ ΘΕΟΙ
Η Επικούρεια φιλοσοφία
Χ.Θεοδωρίδη - Επίκουρος(Η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου)
Βιβλίο έκτο
ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΚΟΥ - ΟΙ ΘΕΟΙ
... " Οι ξένες δοξασίες, έθιμα, τελετές, μπορεί να μας φαίνουνται παράξενες, παράλογες είτε εξοργιστικές. Οι δικές μας δεν μπορεί να μην είναι σωστές, άγιες κι ευλογημένες. Στη μακραίωνη ιστορία είναι γι αυτό σπάνιες οι αντιλογίες στη θρησκεία κι αυτές καθορίζουνται από αλλαγές στη διάρθρωση της κοινωνίας. Δε βλέπουμε και δε σκεφτόμαστε αν δε γεννηθούν οι συνθήκες για να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε. ....
... Η πίστη σε θεούς και δαίμονες και στα υποχθόνια μαρτύρια κράτησε τον άνθρωπο σε τρόμο κι αμάθεια. Η θρησκεία δείχνοντας από τα ύψη του ουρανού την τρομερή της όψη έκανε τον άνθρωπο να σέρνεται χάμου δειλός και ζαρωμένος όπως έψαλε στη γνωστή περικοπή ο Λουκρήτιος:
"Χάμω σερνόταν η ανθρώπινη ζωή
να την κλαις βλέποντάς την μπρος στα μάτια
πλακωμένη κάτω από το βάρος μιας θρησκείας
που προβάλλοντας το κεφάλι απ΄τις χώρες τ΄ουρανού
απειλούσε τους θνητούς με την τρομερή της όψη.
Οπότε πρώτος ένας Έλληνας (ο Επίκουρος), ένας άνθρωπος
τόλμησε να σηκώσει τα θνητά του μάτια κατεπάνω της
και πρώτος να ορθωθεί εμπρός της
Αυτόν δεν τον κράτησαν θεών παραμύθια ούτε κεραυνοί
ούτε ουρανός με τ΄απειλητικό μουρμουρητό του.
Περίσσια του κέντρισαν της ψυχής το αψύ θάρρος
και του άναψαν πιο πολύ τον πόθο
να ξετινάξει πρώτος τις σφιχτές κλειδωνιές της φύσης.
Η ζωντανή ορμή του νου θριάμβευσε.
Διάβηκε πέρα τους φλογισμένους φράχτες του κόσμου
και τ΄αμέτρητο Όλο το περπάτησε με το νου και τη σκέψη.
Κείθε μας γύρισε νικητής για να μας διδάξει
τι μπορεί να γεννιέται και τι δεν μπορεί,
τους νόμους που ορίζουν την κάθε ενέργεια
σύμφωνα με ατράνταχτους φραγμούς.
Έτσι δαμασμένη η θρησκεία
πατιέται με τη σειρά της κάτω από τα πόδια
κι εμάς η νίκη μας υψώνει στον ουρανό."(De rerum natura, Περί της φύσεως των πραγμάτων 57 π.Χ)
Χ.Θεοδωρίδη - Επίκουρος(Η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου)
Βιβλίο έκτο
ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΚΟΥ - ΟΙ ΘΕΟΙ
... " Οι ξένες δοξασίες, έθιμα, τελετές, μπορεί να μας φαίνουνται παράξενες, παράλογες είτε εξοργιστικές. Οι δικές μας δεν μπορεί να μην είναι σωστές, άγιες κι ευλογημένες. Στη μακραίωνη ιστορία είναι γι αυτό σπάνιες οι αντιλογίες στη θρησκεία κι αυτές καθορίζουνται από αλλαγές στη διάρθρωση της κοινωνίας. Δε βλέπουμε και δε σκεφτόμαστε αν δε γεννηθούν οι συνθήκες για να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε. ....
... Η πίστη σε θεούς και δαίμονες και στα υποχθόνια μαρτύρια κράτησε τον άνθρωπο σε τρόμο κι αμάθεια. Η θρησκεία δείχνοντας από τα ύψη του ουρανού την τρομερή της όψη έκανε τον άνθρωπο να σέρνεται χάμου δειλός και ζαρωμένος όπως έψαλε στη γνωστή περικοπή ο Λουκρήτιος:
"Χάμω σερνόταν η ανθρώπινη ζωή
να την κλαις βλέποντάς την μπρος στα μάτια
πλακωμένη κάτω από το βάρος μιας θρησκείας
που προβάλλοντας το κεφάλι απ΄τις χώρες τ΄ουρανού
απειλούσε τους θνητούς με την τρομερή της όψη.
Οπότε πρώτος ένας Έλληνας (ο Επίκουρος), ένας άνθρωπος
τόλμησε να σηκώσει τα θνητά του μάτια κατεπάνω της
και πρώτος να ορθωθεί εμπρός της
Αυτόν δεν τον κράτησαν θεών παραμύθια ούτε κεραυνοί
ούτε ουρανός με τ΄απειλητικό μουρμουρητό του.
Περίσσια του κέντρισαν της ψυχής το αψύ θάρρος
και του άναψαν πιο πολύ τον πόθο
να ξετινάξει πρώτος τις σφιχτές κλειδωνιές της φύσης.
Η ζωντανή ορμή του νου θριάμβευσε.
Διάβηκε πέρα τους φλογισμένους φράχτες του κόσμου
και τ΄αμέτρητο Όλο το περπάτησε με το νου και τη σκέψη.
Κείθε μας γύρισε νικητής για να μας διδάξει
τι μπορεί να γεννιέται και τι δεν μπορεί,
τους νόμους που ορίζουν την κάθε ενέργεια
σύμφωνα με ατράνταχτους φραγμούς.
Έτσι δαμασμένη η θρησκεία
πατιέται με τη σειρά της κάτω από τα πόδια
κι εμάς η νίκη μας υψώνει στον ουρανό."(De rerum natura, Περί της φύσεως των πραγμάτων 57 π.Χ)
Μερικές από τις βασικές αρχές της φυσικής φιλοσοφίας του Επίκουρου ( http://terrapapers.com/?p=28881 )
* Τίποτα δεν δημιουργείται ποτέ από το τίποτα.
* Ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε από θεία παρέμβαση.
* Ακόμα και αν υπάρχουν θεοί, αυτοί δεν επιδρούν στο φυσικό κόσμο.
* Η ύλη δεν καταστρέφεται σε τίποτα.
* Πρωταρχικά στοιχεία της ύλης δεν είναι τα αριστοτελικά στοιχεία πυρ, αήρ, γη και ύδωρ, αλλά μικρά αδιαίρετα άφθαρτα σωματίδια (άτμητα σωμάτια = άτομα).
* Τίποτα δεν μπορεί να γίνει αισθητό αν δεν έχει υλική υπόσταση.
* Τίποτα δεν υπάρχει εκτός από τα άτομα και το κενό ανάμεσά τους.
* Όλα τα σώματα, είτε είναι άτομα, είτε προέρχονται από ένωση ατόμων.
* Το σύμπαν είναι αχανές. Δεν βρισκόμαστε στο κέντρο του σύμπαντος, αλλά είμαστε ένας από τους αναρίθμητους κόσμους του σύμπαντος.
* Τα άτομα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση μέσα στο κενό. Μπορούν να συνεχίσουν σε ευθεία, να συγκρουστούν, να αλλάξουν κατεύθυνση, να ενωθούν με άλλα άτομα στη δημιουργία σύνθετων σωμάτων.
* Οι κόσμοι και τα έμβια όντα δημιουργούνται από τυχαία γεγονότα λόγω της χαοτικής κίνησης των ατόμων.
* Αυτό που αποκαλούμε «ψυχή» είναι σωματική οντότητα με υλικά χαρακτηριστικά και δεν συνεχίζει να υπάρχει μετά τον θάνατο.
* Η αίσθηση είναι αξιόπιστη, διότι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κάτι άλλο πιο αξιόπιστο από αυτήν.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτές οι απόψεις, τις οποίες είχε προσεγγίσει διαισθητικά ο Επίκουρος, δεν απέχουν σημαντικά από τα επιστημονικά ευρήματα και τη σημερινή γνώση μας για τα ουράνια σώματα και τη φύση γενικότερα. Δεν είχε, λοιπόν, άδικο ο Νίτσε που διαπίστωνε στα τέλη του 19ου αιώνα ότι:«Η επιστήμη έχει βαλθεί να επιβεβαιώσει τον Επίκουρο!»
Τετάρτη 14 Ιουνίου 2017
Αποχαιρετισμός στην θρησκευτική πίστη
Γεννήθηκα το 1951 και όταν άρχισα να καταλαβαίνω τον κόσμο συνειδητοποίησα ότι θάπρεπε να προσέχω πως μιλάω όταν ήμουν έξω από το σπίτι. Η οικογένειά μου ζούσε σ΄ένα μικρό ορεινό χωριουδάκι της Ζακύνθου. Η μητέρα μου ήτανε η μοναδική δασκάλα του χωριού. Ο πατέρας μου, ένας αγρότης που δεν είχε καλά καλά τελειώσει τη δημοτικό σχολείο. Το πρώτο σχολείο που θυμάμαι ήταν μια τεράστια μαύρη τέντα γιατί ο σεισμός του 53 είχε γκρεμίσει το σχολείο. Αμέσως μετά θυμάμαι ένα ξύλινο σχολείο στη θέση της και στη συνέχεια ένα κτίριο με την τελευταία λέξη της τεχνικής που κατασκευάστηκε από φαντάρους. Την ίδια εποχή – γύρω στο 58 – άρχισαν να χτίζονται και τα σπίτια των κατοίκων με δάνεια κρατικά. Όλα χτίστηκαν χωρίς καμπινέ. Οι έννοιες “τουαλέτα”, “μπάνιο”, “αποχωρητήριο” κλπ ήταν και έμειναν γι αρκετά χρόνια συνώνυμες της λέξης “χωράφι”.
Θεωρώ εξαιρετική τύχη το γεγονός ότι πήγα ένα χρόνο νωρίτερα στο σχολείο, λόγω μιας νομικής λεπτομέρειας. Βέβαια ήξερα να διαβάζω πριν πάω σχολείο και έτσι στις πρώτες τάξεις του δημοτικού είχα ξεκοκαλίσει κάθε βιβλίο από τη βιβλιοθήκη της μάνας μου. Οι γονείς βλέποντας την ταχύτητα με την οποία τα διάβαζα, φρόντιζαν να μου φέρνουν και νέο υλικό κάθε φορά που κατέβαιναν στην πόλη. Έτσι στην τρίτη του δημοτικού είχα διαβάσει όλα τα παιδαγωγικά βιβλία της μάνας μου αλλά και Ε.Α.Πόε. Τα σχολικά βιβλία τα άφηνα για το τέλος, αλλά πρώτα πρώτα στην αρχή κάθε χρονιάς ξεκοκάλιζα την ιστορία, τα θρησκευτικά και τα αναγνωστικά.
Όταν δεν είχα κάτι καινούργιο να διαβάσω, έπιανα όποια εφημερίδα έβρισκα μπροστά μου, ακόμη και αυτές που ο μπακάλης χρησιμοποιούσε για να τυλίγει τις ρέγγες. Κάπου κάπου βρισκόταν στο δρόμο μου και κάποιο περιοδικό. “Ρομάτζο” ή “Θησαυρός”.
Εννοείται πως η μόνη διαθέσιμη εφημερίδα την εποχή εκείνη ήταν η “Ακρόπολις”. Οι άλλες ήταν απαγορευμένες ως κομμουνιστικές.
Στις σπάνιες επισκέψεις της οικογένειας στην πόλη, στα μάτια μου κυριαρχούσαν οι τεράστιες αφίσες που έδειχναν έναν θηριώδη αντάρτη να σφάζει ένα αθώο κοριτσάκι και οι λεζάντες τους που έσταζαν αίμα και έλεγαν “ Οι συμμορίτες είναι εχθροί της πατρίδας”, “Ποτέ κομμουνισμός” και διάφορα τέτοια.
Όποτε ρωτούσα τους γονείς για τις αφίσες αυτές , έπαιρνα σαν απάντηση άγριες ματιές και αυστηρές συστάσεις : “ Μη μιλάς πολύ, κοίτα τη δουλειά σου, είσαι πολύ μικρός γι αυτά, κλείνε το στόμα σου, οι τοίχοι έχουν αυτιά ... “.
Συνήθισα αυτό το συνωμοτικό κλίμα και αποφάσισα ότι έπρεπε να βγάλω άκρη μόνος μου. Έκλεινα καλά το στόμα μου και τέντωνα τα αυτιά μου σε κάθε κουβέντα των μεγάλων. Κατάλαβα λοιπόν ότι υπήρχε κόσμος στην εξορία, ότι κάποιοι χωριανοί ήταν πιο επικίνδυνοι από κάποιους άλλους, κάποιοι ήτανε στα ΤΕΑ και κάποιοι όπως ο κουμπάρος μας ο Πέτρος ήτανε “παλιοκομμουνιστές” και άθεοι. Τον κουμπάρο τον Πέτρο τον αγαπούσα, ήτανε φίλοι με τον πατέρα μου κι όπως έμαθα αργότερα, λίγο πριν γεννηθώ εγώ ήτανε μαζί στη χωροφυλακή στα Γιάννενα, από την οποία φύγανε ο καθένας για τους δικούς του λόγους.
Ο κουμπάρος ο Πέτρος μια φορά στο σπίτι μου έβγαλε και διάβαζε μια παράξενη εφημερίδα, που δεν την είχα ξαναδεί . “Αυγή” τη λέγανε και γούρλωσα τα μάτια μου προσπαθώντας να διαβάσω λαθραία. Αυτός κατάλαβε τη λαχτάρα μου και μου την έδωσε. Ένας άλλος κόσμος ανοίχτηκε μπροστά στα κατάπληκτα μάτια μου. Εκεί δεν είχε “Τσακιτζή” και κομμουνιστοφάγους, όπως η Ακρόπολις, είχε “Μποστ” και διαμαρτυρία.
Ήτανε λίγο μετά από τις εκλογές του 1958, η ΑΥΓΗ είχε καταγγελίες και στοιχεία για την κατάσταση. Έλεγε ότι η νέα κυβέρνηση Καραμανλή συνέχιζε τις διώξεις. Έλεγε ότι είχαν συλληφθεί και εξοριστεί στελέχη, μέλη και οπαδοί της ΕΔΑ, και είχε επεκταθεί σε πολλές περιοχές της χώρας η «πειθαρχημένη διαβίωση» των αδειούχων εξόριστων. Έλεγε ότι άγνωστοι είχανε βάλει φωτιά στα γραφεία της ΕΔΑ σε κάποια πόλη. Και τι δεν έλεγε.
Όλα αυτά δεν τα καταλάβαινα, και μόλις έφυγε ο κουμπάρος άρχισα να ρωτώ επίμονα τους γονείς για να μου εξηγήσουν τι γινόταν. Αντιμετώπισα τρόμο και πανικό. Πάλι φτάσαμε στο γνωστό “Μη ρωτάς, μη μιλάς”. Μόνο που τώρα είχαμε και το επιπλέον “μη διαβάζεις την εφημερίδα του κουμπάρου, θα μας κάψεις”.
Κάπου εκεί άρχισα να “καλλιεργώ” τις σχέσεις μου με τη θρησκεία. Θα ήμουν 8-9 χρονώ όταν πρόσεξα ότι μερικοί συμμαθητές και φίλοι μου δεν κάθονταν μαζί με τους γονείς τους σε κάποιο στασίδι, αλλά κρατούσαν το θυμιατό του παπά, έμπαιναν κι έβγαιναν μαζί του στο ιερό και κάθε τρεις και λίγο φώναζαν διάφορα ακατανόητα. Με δυσκολία κατάλαβα ότι έλεγαν κυρίως “Κύριε ελέησον” και “Σοι κύριε”. Οι γονείς μου μου είπαν ότι αν ήθελα, μπορούσα να πάω κι εγώ στο ιερό. Το μόνο που χρειαζόταν θα ήταν να σηκωθώ δυο ώρες νωρίτερα. Η περιέργειά μου ήτανε τεράστια και η ζήλια μου μεγάλη. Αποφάσισα να το κάνω κι έτσι την επόμενη Κυριακή βρέθηκα κι εγώ στο ιερό. Προσπαθούσα να πω κι εγώ “Κύριε ελέησον” αλλά ο παππάς μου το ξέκοψε άγρια: “Εσύ σκάσε, δεν ξέρεις. Θα κάνεις ότι σου λέει ο Μίμης, αλλιώς φύγε”. Ο Μίμης ήταν ένας μεγαλύτερος από μένα μαθητής και ήταν κάτι σαν αφεντικό μετά το αφεντικό.
Συμφώνησα κι έτσι σε μια στιγμή ο Μίμης -για να “μάθω”- μου δίνει το θυμιατό και μού λέει να το δώσω του παπά που ήτανε εκείνη τη στιγμή έξω από το ιερό. Το παίρνω και με το που βγαίνω από το ιερό συναντώ το άγριο βλέμμα του παπά, έναν απειλητικό ψίθυρο από το εκκλησίασμα μπροστά μου και τα πνιχτά όλο μίσος γέλια του Μίμη πίσω μου. Πάγωσα και προσπαθούσα εναγώνια να καταλάβω τι στραβό είχα κάνει. Αργότερα με το τέλος της λειτουργίας έμαθα από τον ίδιο τον παπά ότι είχα βγεί από την “ωραία πύλη”, έγκλημα ασυγχώρητο. Ο Μίμης φυσικά δεν είχε πει κουβέντα σκόπιμα γιατί ήθελε να με βγάλει από τη μέση, φοβότανε μήπως του φάω τη θέση.
Δεν του έκανα τη χάρη κι έτσι την επόμενη Κυριακή ξύπνησα πάλι νωρίς και ήμουνα από τους πρώτους στο ιερό. Μετά τη λειτουργία είχαμε κάποιο μνημόσυνο. Οι άλλοι πιτσιρικάδες είχανε βαρεθεί και άρχισαν να κάνουνε φασαρία. Σε μια στιγμή βλέπω τον παπά έξαλλο να αρπάζει μια μακριά βέργα και να τους ρημάζει στις ξυλιές. Οι ψάλτες προσπαθούσαν να αποσπάσουν την προσοχή του εκκλησιάσματος από τις φάσεις στο ιερό, οι πιτσιρικάδες κυνηγημένοι από τον εξαγριωμένο παπά να το σκάνε σαν τα ποντίκια από όλες τις πόρτες και το Μίμη ατάραχο να κάνει πονηρά νόημα του παπά προς το μέρος μου. Ο παπάς μανιασμένος μου ρίχνει μια βεργιά κι εκείνη τη στιγμή το αίμα μαζεύτηκε όλο στο κεφάλι μου. Η οργή μου ήταν απερίγραπτη και μη μπορώντας να αντιδράσω έφυγα κι εγώ αγριοκοιτάζοντας και τους δυο τους. Από τότε έκανα πολύν καιρό να ξαναπατήσω στην εκκλησία.
Στα χρόνια του Γυμνασίου και του Λυκείου, μακριά από το χωριό μου πια, κατάλαβα ότι αυτά που είχα ζήσει στην εκκλησία του χωριού ήτανε τρόπος ζωής για τους ρασοφόρους και το περιβάλλον τους. Οι θεολόγοι ήτανε οι στυλοβάτες του καθεστώτος, κανείς δεν τολμούσε να πάει κόντρα στο θεολόγο, ούτε κι ο διευθυντής του σχολείου. Ο θεολόγος -πάντα-είχε “πνευματικούς δεσμούς” με κάποιον ρασοφόρο, που είχε στήσει “κατηχητικό” σε κάποιο ναό. Ο ρασοφόρος αυτός ήτανε πάντα “φιλάνθρωπος, μοίραζε το μισθό του στους φτωχούς, είχε μόνο ένα τριμμένο ράσο κλπ κλπ”.
Αυτές οι ιστορίες δεν με ακουμπούσαν, είχα την εμπειρία του παπά του χωριού μου και όλες τις επόμενες που ήτανε παρόμοιες. Ο θεολόγος είχε πάντα τα τσιράκια του-θρήσκους και θρησκόληπτους συμμαθητές- που μοίραζαν τη “Φωνή Κυρίου” ή μια άλλη εμετική εφημερίδα, δεν θυμάμαι το όνομά της.
Στην τελευταία ή προτελευταία τάξη του (εξατάξιου) Γυμνασίου, είχα κολλητό μου το Λεωνίδα που ήτανε θρήσκος. Από τις πολλές ιστορίες που μου έλεγε για κάποιο πρωτοσύγκελο – Σεβαστιανό τον έλεγαν- που είχε έρθει πρόσφατα και ο Λεωνίδας ήταν θαυμαστής του και τακτικός θαμώνας στο κατηχητικό του, αποφάσισα μια φορά κι εγώ να πάω παρέα του.
Ο Σεβαστιανός ήταν περίπου 45άρης. Η φωνή του ήτανε λεπτή και τραγουδιστή. Είχε εκείνο το ύπουλο βλέμμα του τσακαλιού που προσπαθεί να πείσει ότι είναι ακίνδυνο σκυλάκι μέχρι να το εμπιστευτείς και να σου αρπάξει το χέρι. Δεν μου άρεσε καθόλου, αλλά για να μη χάσω την παρέα του Λεωνίδα, ξαναπήγα. Ο Λεωνίδας μου εξήγησε ότι ήταν “ημέρα εξομολογήσεως” κι ότι αν ήθελα να συνεχίσω να πηγαίνω παρέα του, έπρεπε να εξομολογηθώ κι εγώ. Την ήξερα τη διαδικασία, είχα “εξομολογηθεί” μια φορά στο Γυμνάσιο στη Ζάκυνθο, γιατί ο θεολόγος μας είπε ότι ήτανε υποχρεωτικό κι όποιος δεν πήγαινε δεν θα έπαιρνε καλό βαθμό. Αποφάσισα να του κάνω τη χάρη κι έτσι μπήκα στο “ιδιαίτερο” μετά από αυτόν. Δεν παραξενεύτηκα καθόλου όταν είδα ότι ο εξομολογητής ήταν ο Σεβαστιανός, παρά το νεαρόν της ηλικίας του. Χούντα είχαμε και δεν με έπαιρνε για πολλά πολλά. Ο Σεβαστιανός δεν με απογοήτευσε καθόλου. Μπήκε αμέσως στο ψητό, τον έτρωγε η περιέργεια να μάθει αν και κατά πόσον χάϊδευα τα γεννητικά μου όργανα, αν έβλεπα “αμαρτωλά όνειρα”, αν είχα στον ύπνο μου “ρεύσεις” κλπ κλπ. Του είπα αυτά που ήθελε να ακούσει, έφυγα και δεν ξαναπάτησα στο κατηχητικό. Ξέκοψα και με το Λεωνίδα. Μετά από 2-3 χρόνια ο Σεβαστιανός έγινε δεσπότης στην Κόνιτσα και έγινε πασίγνωστος για τα σωβινιστικά του κηρύγματα.
Στο πανεπιστήμιο στα Γιάννενα, υπήρχε όχι ανεξιθρησκεία, αλλά πάντως ένα άλλο κλίμα. Για τέσσερα χρόνια δεν μας ζάλιζε κανένας θεολόγος. Ο Γυμναστής μας μόνο, για να δώσει “υπογραφή” σε όσους δεν είμαστε τακτικοί στο μάθημά του, απαιτούσε να πάμε στην παρέλαση. Που είχε όλο το πακέτο: Παρακολούθηση της δοξολογίας στη Μητρόπολη όπου ο “Σεβασμιότατος” χουντο-Σεραφείμ που αυτοδιαφημιζόταν ως “πρωτοπαλίκαρο του Ζέρβα” χοροστατούσε, μετάβαση στην κεντρική πλατεία και παρέλαση προ των επισήμων.
Ακολούθησε ο στρατός, όπου έμαθα σχετικά νωρίς, ότι αν τυχόν δεν χαιρετούσα τον στρατιωτικό ιερέα, κινδύνευα να με βγάλει στην αναφορά και να φάω φυλακή.
Στο στρατό έμαθα και αρκετές άλλες αλήθειες:
Οι πιο επικίνδυνοι χαφιέδες ήτανε παιδιά του κατηχητικού.
Οι πιο αιμοχαρείς ΕΣΑτζήδες κι αυτοί φανατικοί χριστιανοί.
Στους Μουσουλμάνους της Θράκης δεν έδιναν όπλα. Μπορούσαν να αποκτήσουν μόνο την ειδικότητα του σαλπιγκτή. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά δεν έπαιρναν όπλα, το απαγορεύει η θρησκεία τους.. Αυτοί κάθονταν χρόνια κρατούμενοι στις στρατιωτικές φυλακές. Κάποιοι από αυτούς ήτανε οικογενειάρχες, αλλά την οικογένεια την έβλεπαν μόνο όταν έπαιρναν άδεια από τη φυλακή.
Αργότερα όταν διορίστηκα στο δημόσιο, έμαθα ότι έπρεπε να γράφει “χριστιανός ορθόδοξος” η ταυτότητά μου, αλλιώς υπήρχε ασυμβίβαστο.
Η χούντα είχε καμάρι της να μιλάει για “ελληνοχριστιανικό πολιτισμό”. Μα έλα που δεν γινότανε να αλέσει στον ίδιο μύλο τον Ιουλιανό τον “παραβάτη”, το λάτρη του ελληνισμού με το χριστιανισμό και το χριστιανικό μένος του Θεοδοσίου με την “ανεξιθρησκεία” που υποκρινόταν ότι σεβόταν η πολιτεία.
Για ποια ανεξιθρησκεία μιλάμε, με υποχρεωτική τη βάφτιση των παιδιών, λίγο καιρό μετά τη γέννηση, με τους αντιρρησίες συνείδησης (όπως οι Ιεχωβάδες) στη φυλακή, με τις ρατσιστικές διακρίσεις στους Μουσουλμάνους, με υποχρεωτικό το μάθημα των θρησκευτικών κλπ κλπ.
Στην κοινωνία, μέχρι πρόσφατα, το να δηλώσεις άθεος σου αφαιρεί πόντους και μάλιστα τόσο περισσότερους όσο πιο συντηρητικός είναι ο συνομιλητής σου.
Ο δικός μου αποχαιρετισμός στην πίστη έλαβε χώραν όταν ήμουν 8 ετών.
Θεωρώ εξαιρετική τύχη το γεγονός ότι πήγα ένα χρόνο νωρίτερα στο σχολείο, λόγω μιας νομικής λεπτομέρειας. Βέβαια ήξερα να διαβάζω πριν πάω σχολείο και έτσι στις πρώτες τάξεις του δημοτικού είχα ξεκοκαλίσει κάθε βιβλίο από τη βιβλιοθήκη της μάνας μου. Οι γονείς βλέποντας την ταχύτητα με την οποία τα διάβαζα, φρόντιζαν να μου φέρνουν και νέο υλικό κάθε φορά που κατέβαιναν στην πόλη. Έτσι στην τρίτη του δημοτικού είχα διαβάσει όλα τα παιδαγωγικά βιβλία της μάνας μου αλλά και Ε.Α.Πόε. Τα σχολικά βιβλία τα άφηνα για το τέλος, αλλά πρώτα πρώτα στην αρχή κάθε χρονιάς ξεκοκάλιζα την ιστορία, τα θρησκευτικά και τα αναγνωστικά.
Όταν δεν είχα κάτι καινούργιο να διαβάσω, έπιανα όποια εφημερίδα έβρισκα μπροστά μου, ακόμη και αυτές που ο μπακάλης χρησιμοποιούσε για να τυλίγει τις ρέγγες. Κάπου κάπου βρισκόταν στο δρόμο μου και κάποιο περιοδικό. “Ρομάτζο” ή “Θησαυρός”.
Εννοείται πως η μόνη διαθέσιμη εφημερίδα την εποχή εκείνη ήταν η “Ακρόπολις”. Οι άλλες ήταν απαγορευμένες ως κομμουνιστικές.
Στις σπάνιες επισκέψεις της οικογένειας στην πόλη, στα μάτια μου κυριαρχούσαν οι τεράστιες αφίσες που έδειχναν έναν θηριώδη αντάρτη να σφάζει ένα αθώο κοριτσάκι και οι λεζάντες τους που έσταζαν αίμα και έλεγαν “ Οι συμμορίτες είναι εχθροί της πατρίδας”, “Ποτέ κομμουνισμός” και διάφορα τέτοια.
Όποτε ρωτούσα τους γονείς για τις αφίσες αυτές , έπαιρνα σαν απάντηση άγριες ματιές και αυστηρές συστάσεις : “ Μη μιλάς πολύ, κοίτα τη δουλειά σου, είσαι πολύ μικρός γι αυτά, κλείνε το στόμα σου, οι τοίχοι έχουν αυτιά ... “.
Συνήθισα αυτό το συνωμοτικό κλίμα και αποφάσισα ότι έπρεπε να βγάλω άκρη μόνος μου. Έκλεινα καλά το στόμα μου και τέντωνα τα αυτιά μου σε κάθε κουβέντα των μεγάλων. Κατάλαβα λοιπόν ότι υπήρχε κόσμος στην εξορία, ότι κάποιοι χωριανοί ήταν πιο επικίνδυνοι από κάποιους άλλους, κάποιοι ήτανε στα ΤΕΑ και κάποιοι όπως ο κουμπάρος μας ο Πέτρος ήτανε “παλιοκομμουνιστές” και άθεοι. Τον κουμπάρο τον Πέτρο τον αγαπούσα, ήτανε φίλοι με τον πατέρα μου κι όπως έμαθα αργότερα, λίγο πριν γεννηθώ εγώ ήτανε μαζί στη χωροφυλακή στα Γιάννενα, από την οποία φύγανε ο καθένας για τους δικούς του λόγους.
Ο κουμπάρος ο Πέτρος μια φορά στο σπίτι μου έβγαλε και διάβαζε μια παράξενη εφημερίδα, που δεν την είχα ξαναδεί . “Αυγή” τη λέγανε και γούρλωσα τα μάτια μου προσπαθώντας να διαβάσω λαθραία. Αυτός κατάλαβε τη λαχτάρα μου και μου την έδωσε. Ένας άλλος κόσμος ανοίχτηκε μπροστά στα κατάπληκτα μάτια μου. Εκεί δεν είχε “Τσακιτζή” και κομμουνιστοφάγους, όπως η Ακρόπολις, είχε “Μποστ” και διαμαρτυρία.
Ήτανε λίγο μετά από τις εκλογές του 1958, η ΑΥΓΗ είχε καταγγελίες και στοιχεία για την κατάσταση. Έλεγε ότι η νέα κυβέρνηση Καραμανλή συνέχιζε τις διώξεις. Έλεγε ότι είχαν συλληφθεί και εξοριστεί στελέχη, μέλη και οπαδοί της ΕΔΑ, και είχε επεκταθεί σε πολλές περιοχές της χώρας η «πειθαρχημένη διαβίωση» των αδειούχων εξόριστων. Έλεγε ότι άγνωστοι είχανε βάλει φωτιά στα γραφεία της ΕΔΑ σε κάποια πόλη. Και τι δεν έλεγε.
Όλα αυτά δεν τα καταλάβαινα, και μόλις έφυγε ο κουμπάρος άρχισα να ρωτώ επίμονα τους γονείς για να μου εξηγήσουν τι γινόταν. Αντιμετώπισα τρόμο και πανικό. Πάλι φτάσαμε στο γνωστό “Μη ρωτάς, μη μιλάς”. Μόνο που τώρα είχαμε και το επιπλέον “μη διαβάζεις την εφημερίδα του κουμπάρου, θα μας κάψεις”.
Κάπου εκεί άρχισα να “καλλιεργώ” τις σχέσεις μου με τη θρησκεία. Θα ήμουν 8-9 χρονώ όταν πρόσεξα ότι μερικοί συμμαθητές και φίλοι μου δεν κάθονταν μαζί με τους γονείς τους σε κάποιο στασίδι, αλλά κρατούσαν το θυμιατό του παπά, έμπαιναν κι έβγαιναν μαζί του στο ιερό και κάθε τρεις και λίγο φώναζαν διάφορα ακατανόητα. Με δυσκολία κατάλαβα ότι έλεγαν κυρίως “Κύριε ελέησον” και “Σοι κύριε”. Οι γονείς μου μου είπαν ότι αν ήθελα, μπορούσα να πάω κι εγώ στο ιερό. Το μόνο που χρειαζόταν θα ήταν να σηκωθώ δυο ώρες νωρίτερα. Η περιέργειά μου ήτανε τεράστια και η ζήλια μου μεγάλη. Αποφάσισα να το κάνω κι έτσι την επόμενη Κυριακή βρέθηκα κι εγώ στο ιερό. Προσπαθούσα να πω κι εγώ “Κύριε ελέησον” αλλά ο παππάς μου το ξέκοψε άγρια: “Εσύ σκάσε, δεν ξέρεις. Θα κάνεις ότι σου λέει ο Μίμης, αλλιώς φύγε”. Ο Μίμης ήταν ένας μεγαλύτερος από μένα μαθητής και ήταν κάτι σαν αφεντικό μετά το αφεντικό.
Συμφώνησα κι έτσι σε μια στιγμή ο Μίμης -για να “μάθω”- μου δίνει το θυμιατό και μού λέει να το δώσω του παπά που ήτανε εκείνη τη στιγμή έξω από το ιερό. Το παίρνω και με το που βγαίνω από το ιερό συναντώ το άγριο βλέμμα του παπά, έναν απειλητικό ψίθυρο από το εκκλησίασμα μπροστά μου και τα πνιχτά όλο μίσος γέλια του Μίμη πίσω μου. Πάγωσα και προσπαθούσα εναγώνια να καταλάβω τι στραβό είχα κάνει. Αργότερα με το τέλος της λειτουργίας έμαθα από τον ίδιο τον παπά ότι είχα βγεί από την “ωραία πύλη”, έγκλημα ασυγχώρητο. Ο Μίμης φυσικά δεν είχε πει κουβέντα σκόπιμα γιατί ήθελε να με βγάλει από τη μέση, φοβότανε μήπως του φάω τη θέση.
Δεν του έκανα τη χάρη κι έτσι την επόμενη Κυριακή ξύπνησα πάλι νωρίς και ήμουνα από τους πρώτους στο ιερό. Μετά τη λειτουργία είχαμε κάποιο μνημόσυνο. Οι άλλοι πιτσιρικάδες είχανε βαρεθεί και άρχισαν να κάνουνε φασαρία. Σε μια στιγμή βλέπω τον παπά έξαλλο να αρπάζει μια μακριά βέργα και να τους ρημάζει στις ξυλιές. Οι ψάλτες προσπαθούσαν να αποσπάσουν την προσοχή του εκκλησιάσματος από τις φάσεις στο ιερό, οι πιτσιρικάδες κυνηγημένοι από τον εξαγριωμένο παπά να το σκάνε σαν τα ποντίκια από όλες τις πόρτες και το Μίμη ατάραχο να κάνει πονηρά νόημα του παπά προς το μέρος μου. Ο παπάς μανιασμένος μου ρίχνει μια βεργιά κι εκείνη τη στιγμή το αίμα μαζεύτηκε όλο στο κεφάλι μου. Η οργή μου ήταν απερίγραπτη και μη μπορώντας να αντιδράσω έφυγα κι εγώ αγριοκοιτάζοντας και τους δυο τους. Από τότε έκανα πολύν καιρό να ξαναπατήσω στην εκκλησία.
Στα χρόνια του Γυμνασίου και του Λυκείου, μακριά από το χωριό μου πια, κατάλαβα ότι αυτά που είχα ζήσει στην εκκλησία του χωριού ήτανε τρόπος ζωής για τους ρασοφόρους και το περιβάλλον τους. Οι θεολόγοι ήτανε οι στυλοβάτες του καθεστώτος, κανείς δεν τολμούσε να πάει κόντρα στο θεολόγο, ούτε κι ο διευθυντής του σχολείου. Ο θεολόγος -πάντα-είχε “πνευματικούς δεσμούς” με κάποιον ρασοφόρο, που είχε στήσει “κατηχητικό” σε κάποιο ναό. Ο ρασοφόρος αυτός ήτανε πάντα “φιλάνθρωπος, μοίραζε το μισθό του στους φτωχούς, είχε μόνο ένα τριμμένο ράσο κλπ κλπ”.
Αυτές οι ιστορίες δεν με ακουμπούσαν, είχα την εμπειρία του παπά του χωριού μου και όλες τις επόμενες που ήτανε παρόμοιες. Ο θεολόγος είχε πάντα τα τσιράκια του-θρήσκους και θρησκόληπτους συμμαθητές- που μοίραζαν τη “Φωνή Κυρίου” ή μια άλλη εμετική εφημερίδα, δεν θυμάμαι το όνομά της.
Στην τελευταία ή προτελευταία τάξη του (εξατάξιου) Γυμνασίου, είχα κολλητό μου το Λεωνίδα που ήτανε θρήσκος. Από τις πολλές ιστορίες που μου έλεγε για κάποιο πρωτοσύγκελο – Σεβαστιανό τον έλεγαν- που είχε έρθει πρόσφατα και ο Λεωνίδας ήταν θαυμαστής του και τακτικός θαμώνας στο κατηχητικό του, αποφάσισα μια φορά κι εγώ να πάω παρέα του.
Ο Σεβαστιανός ήταν περίπου 45άρης. Η φωνή του ήτανε λεπτή και τραγουδιστή. Είχε εκείνο το ύπουλο βλέμμα του τσακαλιού που προσπαθεί να πείσει ότι είναι ακίνδυνο σκυλάκι μέχρι να το εμπιστευτείς και να σου αρπάξει το χέρι. Δεν μου άρεσε καθόλου, αλλά για να μη χάσω την παρέα του Λεωνίδα, ξαναπήγα. Ο Λεωνίδας μου εξήγησε ότι ήταν “ημέρα εξομολογήσεως” κι ότι αν ήθελα να συνεχίσω να πηγαίνω παρέα του, έπρεπε να εξομολογηθώ κι εγώ. Την ήξερα τη διαδικασία, είχα “εξομολογηθεί” μια φορά στο Γυμνάσιο στη Ζάκυνθο, γιατί ο θεολόγος μας είπε ότι ήτανε υποχρεωτικό κι όποιος δεν πήγαινε δεν θα έπαιρνε καλό βαθμό. Αποφάσισα να του κάνω τη χάρη κι έτσι μπήκα στο “ιδιαίτερο” μετά από αυτόν. Δεν παραξενεύτηκα καθόλου όταν είδα ότι ο εξομολογητής ήταν ο Σεβαστιανός, παρά το νεαρόν της ηλικίας του. Χούντα είχαμε και δεν με έπαιρνε για πολλά πολλά. Ο Σεβαστιανός δεν με απογοήτευσε καθόλου. Μπήκε αμέσως στο ψητό, τον έτρωγε η περιέργεια να μάθει αν και κατά πόσον χάϊδευα τα γεννητικά μου όργανα, αν έβλεπα “αμαρτωλά όνειρα”, αν είχα στον ύπνο μου “ρεύσεις” κλπ κλπ. Του είπα αυτά που ήθελε να ακούσει, έφυγα και δεν ξαναπάτησα στο κατηχητικό. Ξέκοψα και με το Λεωνίδα. Μετά από 2-3 χρόνια ο Σεβαστιανός έγινε δεσπότης στην Κόνιτσα και έγινε πασίγνωστος για τα σωβινιστικά του κηρύγματα.
Στο πανεπιστήμιο στα Γιάννενα, υπήρχε όχι ανεξιθρησκεία, αλλά πάντως ένα άλλο κλίμα. Για τέσσερα χρόνια δεν μας ζάλιζε κανένας θεολόγος. Ο Γυμναστής μας μόνο, για να δώσει “υπογραφή” σε όσους δεν είμαστε τακτικοί στο μάθημά του, απαιτούσε να πάμε στην παρέλαση. Που είχε όλο το πακέτο: Παρακολούθηση της δοξολογίας στη Μητρόπολη όπου ο “Σεβασμιότατος” χουντο-Σεραφείμ που αυτοδιαφημιζόταν ως “πρωτοπαλίκαρο του Ζέρβα” χοροστατούσε, μετάβαση στην κεντρική πλατεία και παρέλαση προ των επισήμων.
Ακολούθησε ο στρατός, όπου έμαθα σχετικά νωρίς, ότι αν τυχόν δεν χαιρετούσα τον στρατιωτικό ιερέα, κινδύνευα να με βγάλει στην αναφορά και να φάω φυλακή.
Στο στρατό έμαθα και αρκετές άλλες αλήθειες:
Οι πιο επικίνδυνοι χαφιέδες ήτανε παιδιά του κατηχητικού.
Οι πιο αιμοχαρείς ΕΣΑτζήδες κι αυτοί φανατικοί χριστιανοί.
Στους Μουσουλμάνους της Θράκης δεν έδιναν όπλα. Μπορούσαν να αποκτήσουν μόνο την ειδικότητα του σαλπιγκτή. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά δεν έπαιρναν όπλα, το απαγορεύει η θρησκεία τους.. Αυτοί κάθονταν χρόνια κρατούμενοι στις στρατιωτικές φυλακές. Κάποιοι από αυτούς ήτανε οικογενειάρχες, αλλά την οικογένεια την έβλεπαν μόνο όταν έπαιρναν άδεια από τη φυλακή.
Αργότερα όταν διορίστηκα στο δημόσιο, έμαθα ότι έπρεπε να γράφει “χριστιανός ορθόδοξος” η ταυτότητά μου, αλλιώς υπήρχε ασυμβίβαστο.
Η χούντα είχε καμάρι της να μιλάει για “ελληνοχριστιανικό πολιτισμό”. Μα έλα που δεν γινότανε να αλέσει στον ίδιο μύλο τον Ιουλιανό τον “παραβάτη”, το λάτρη του ελληνισμού με το χριστιανισμό και το χριστιανικό μένος του Θεοδοσίου με την “ανεξιθρησκεία” που υποκρινόταν ότι σεβόταν η πολιτεία.
Για ποια ανεξιθρησκεία μιλάμε, με υποχρεωτική τη βάφτιση των παιδιών, λίγο καιρό μετά τη γέννηση, με τους αντιρρησίες συνείδησης (όπως οι Ιεχωβάδες) στη φυλακή, με τις ρατσιστικές διακρίσεις στους Μουσουλμάνους, με υποχρεωτικό το μάθημα των θρησκευτικών κλπ κλπ.
Στην κοινωνία, μέχρι πρόσφατα, το να δηλώσεις άθεος σου αφαιρεί πόντους και μάλιστα τόσο περισσότερους όσο πιο συντηρητικός είναι ο συνομιλητής σου.
Ο δικός μου αποχαιρετισμός στην πίστη έλαβε χώραν όταν ήμουν 8 ετών.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)