Αναμνήσεις από την δουλειά μου
Φροντιστήριο Μαθηματικών εν Λεχαινοίς.
Παίρνω ένα κατάλογο από το αρμόδιο γραφείο (Επιθεώρηση Μέσης Εκπαίδευσης Ηλείας-Ζακύνθου) με τα χρειώδη προκειμένου να πάρω άδεια και αρχίζω τις προετοιμασίες. Βαψίματα, μικροεπισκευές κλπ.
Στον κατάλογο υπάρχουν καμιά εικοσαριά απαιτήσεις που οι πιο απαραίτητες είναι:
-Να πέφτει το ηλιακό φως στον πίνακα από πίσω και αριστερά.
-Να υπάρχουν χωριστές τουαλέτες αγοριών – κοριτσιών και βρύση πόσιμου νερού.
Οι πόρτες να ανοίγουν προς τα έξω.
-Να υπάρχει προαύλιο
Σκληρή δουλειά το τελευταίο καθώς το οίκημα που νοίκιασα είχε μεν πίσω αυλή αλλά μέσα στην αυλή αυτή υπήρχε ένα βουνό από χώμα και μπάζα. Που να βρεθούν τα λεφτά για εργάτες, φορτηγά κλπ. Ο προϋπολογισμός μου είχε εξαϋλωθεί με τα υπόλοιπα. Πιάνω λοιπόν μόνος μου το φτυάρι και την αξίνα και αρχίζω την επιχείρηση. Σε μερικές μέρες είχα ισοπεδώσει το χώμα και στη θέση του βουνού υπήρχε πια ένα όμορφο και καθαρό προαύλιο. Είχε την περίφραξή του και επισκεύασα όσο μπορούσα καλύτερα το μόνιμα ανοιχτό πορτόνι του. Είμαι στην πρώτη αίτηση και περιμένω τον επιθεωρητή από τη Αμαλιάδα να κάνει τον έλεγχο. Είμαι πολύ κουρασμένος, αλλά ευχαριστημένος:
- Τα πάντα είναι στην εντέλεια, βρύσες, πόρτες, πίνακες, θρανία, αυλή, τουαλέτες, περίφραξη, αυλόπορτα.
-Ο επιθεωρητής είναι ο Γυμνασιάρχης μου στα γυμνασιακά μου χρόνια στη Ζάκυνθο. Η γυναίκα του με αγαπούσε, την είχα φιλόλογο στη Β΄τάξη.
- Με το που τελείωσα τις εργασίες και κρέμασα τη φωτεινή επιγραφή “ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ”, ένα πλήθος παιδιών άρχισε να καταφτάνει, να δίνει προκαταβολή και να ζητάει να ξεκινήσουν μαθήματα όσο γίνεται πιο γρήγορα.
Κάθομαι και τον περιμένω. Καταφτάνει κάποια στιγμή ίδιος κι απαράλλαχτος όπως τον θυμόμουν, αυστηρός και μονόχνοτος. Προσπαθώ να του θυμίσω εκείνα τα χρόνια, τίποτα. Με κοιτάζει άγρια και μου λέει ότι αυτά περάσανε, χαίρεται που είμαστε πατριώτες και τον είχα Γυμνασιάρχη, αλλά τώρα στη δουλειά μας.
-Δείξτε μου κύριε τι έχετε κάνει.
Πιάνει τον κατάλογο και αρχίζει να τσεκάρει ένα ένα τα απαιτούμενα. Σε κάθε ένα που έχω κάνει σωστά, στραβομουτσουνιάζει και με αγριοκοιτάζει. Παρόλα αυτά η επιθεώρηση προχωράει, φτάνουμε στις καινούργιες τουαλέτες και εκείνη τη στιγμή κάποιος χτυπάει την πόρτα, οπότε ζητάω συγγνώμη από τον επιθεωρητή και μπαίνω μέσα πάλι για να δω τι συμβαίνει. Μόλις τελειώνω και γυρίζω πίσω να ξανασυναντηθώ με τον επιθεωρητή, τον βλέπω να ισιώνει τη γραβάτα του, να κουμπώνει το παλτό του, να παίρνει το καπέλο του και το μπαστούνι του, να φορεί τα γάντια του και να αναχωρεί.
-Κύριε επιθεωρητά, του λέω, θα μου πείτε τι έγινε με την επιθεώρηση?
-Βεβαίως, απορριφθήκατε, αντίο σας. Δεν έχετε αύλειο χώρο.
-Μα πως, δεν τον είδατε? Έσκαβα μέρες, εκεί δεν σας άφησα?
-Α, αυτό λέτε εσείς “αύλειο χώρο”?
-Ε, αυτό.
-Λυπάμαι κύριε, αυτό δεν είναι αύλειος χώρος. Σταύλος είναι, να πάτε να δείτε. Και πάλι αντίο σας.
Έμεινα άναυδος. Μέχρι να πάρω ανάσα ο επιθεωρητής έγινε καπνός. Μάζεψα τα κομμάτια μου και πήγα στον “αύλειο χώρο”, όπου κάποιος ρέκτης αγρότης που ήρθε για ψώνια στην πόλη, παραβίασε την αυλόπορτα, έδεσε μέσα στην αυλή το μουλάρι του που έκανε μαζεμένες όλες τις ανάγκες του παρουσία του “κόντε” Μαρίνου του επιθεωρητή. Ο αγρότης δεν πρόσεξε ούτε ότι εγώ είχα ανοίξει φροντιστήριο, ούτε ότι είχα δουλέψει μέρες σκάβοντας και φτυαρίζοντας, ούτε ότι υπήρχε κλειστή αυλόπορτα. Βλέπετε ο καταπατητής πάντα κάνει ότι δεν βλέπει.
Πως και πότε πήρα την άδεια.
Έχουμε φτάσει στο Μάη του 1977, στα Λεχαινά, άδεια δεν μου έδωσαν και δεύτερη φορά. Ο ίδιος επιθεωρητής με ξανάκοψε με τον ίδιο σκληρό και αυταρχικό τρόπο. Τούτη τη φορά βρήκε πως οι τοίχοι είχανε υγρασία, πράγμα που δεν είχε πει την πρώτη φορά. Ο καιρός περνάει, τα παιδιά έρχονται όλο και περισσότερα, το φροντιστήριο λειτουργεί κανονικά με τον ιδιοκτήτη να τρέμει στην ιδέα κάποιου καλοθελητή ή αντίζηλου που θα ειδοποιούσε τον επιθεωρητή.Κάθε βράδυ, μετά τη λήξη του ωραρίου, στο Βαρθολομιό βέβαια, τα λέμε με τους φίλους στο καφενείο. Κάποιοι έμπειροι μου λένε:
-Μη φοβάσαι Γιώργη, κάνε τη δουλειά σου, κι αν έρθει ο επιθεωρητής από κάρφωμα, θα πεις ότι δεν έκλεψες, δεν σκότωσες, δουλεύεις τίμια να ζήσεις.
-Καλά δεν έχεις κάποιον να τονε βάλεις να του μιλήσει? Αυτός θα στο κλείσει το μαγαζί.
Αυτές οι κουβέντες δεν με άφηναν να κλείσω μάτι για μέρες. Πίσω μου σ΄έχω σατανά, σκεφτόμουν. Στο τέλος θα αναγκαστώ με τον κόντε Μαρίνο να κάνω αυτό που δεν θέλω, αλλά τι να γίνει, η μισή ντροπή δική του κι η μισή δική μου. Αφού η σκληρή ανάγκη μ΄ έκανε να ξεπεράσω τους δισταγμούς μου, άνοιξα τον κατάλογο του ΟΤΕ, βρήκα το τηλέφωνό του στην Αθήνα που έμενε πια, βεβαιώθηκα ότι ό ίδιος ήτανε στην Αμαλιάδα … και το κάλεσα.
-Ποιος είναι; Ακούω τη φωνή της κυρίας Φιφίκας, της γυναίκας του κόντε τυράννου μου.
-Έχουν περάσει αρκετά χρόνια κυρία Φιφίκα, αλλά αν σας πω για ένα μαθητή σας που έγραψε μια έκθεση τόσο ωραία που για δυο ώρες τη διαβάζατε σε όλη την τάξη; Είχατε πει να γράψουμε “ελεύθερο θέμα” και ο μαθητής έγραφε για μια χελιδονοφωλιά με δυο χελιδονάκια που ένα φίδι σερνόταν …
-Αχ, εσύ είσαι παιδάκι μου; Σε θυμάμαι και πολύ καλά. Που είσαι τι κάνεις, χαίρομαι τόσο να σε ακούω.
Της είπα στα γρήγορα αυτά που ρωτούσε και στο τέλος:
- Όλα καλά κυρία, δουλεύω, έχω πολλούς μαθητές, αλλά ξέρετε … να … το Φροντιστήριο δεν έχει άδεια. Μάλιστα παρά τις σκληρές μου προσπάθειες … απορρίφθηκα δύο φορές.
-Μη μου πεις… Αυτό το γαϊδούρι ο άντρας μου ε; Άσε, θα το τακτοποιήσω εγώ το θέμα.
Κλείσαμε το τηλέφωνο καταχαρούμενοι και ενθουσιασμένοι και οι δύο, ο καθένας για τους δικούς του λόγους.
Ξαναέκανα την αίτηση για επιθεώρηση, ειδοποίησα τα παιδιά να μην έρθουν εκείνη τη μέρα, σκούπισα, καθάρισα, έβαψα και την κύρια αίθουσα ένα καλό χέρι, καθάρισα καλά τις τουαλέτες και κλείδωσα καλά την εξώπορτα του προαυλίου μην τυχόν και θυμηθεί κανένας ρέκτης συμπολίτης να δέσει καμιά καμήλα και περίμενα τον κόντε ατσαλάκωτο.
Κάποια στιγμή έσκασε μύτη, ήρθε μέσα:
-Καλημέρα σας κύριε Πυλαρινέ, πως τα πάτε; Και μη μου κλαφτείτε ότι έχετε ανάγκες και σας κόβω το μεροκάματο. Ξέρω πολύ καλά πως μεροκάματο δεν έχετε χάσει.
- Εμ, τι να κάνω, αν δεν δούλευα τόσον καιρό, τι θα μου λέγατε να κάνω;
- Ας τα αφήσουμε αυτά, ορίστε η άδειά σας. Καλές δουλειές.
-Μα δεν θα κοιτάξετε τους τοίχους για υγρασίες, δεν θα δείτε αν καμιά πόρτα ανοίγει λάθος, δεν θα κοιτάξετε αν είναι κανένα μουλάρι στο… στάβλο;
-Όχι δεν θα κοιτάξω τίποτα, τα έχω δει τις άλλες φορές, είμαι βέβαιος ότι παίρνεις άριστα.
- Μα … ο εξαεριστήρας που δεν είχα, δεν …
- Όχι. Δεν. Τέλος με την άδεια.
- Ευχαριστώ πολύ Τι να πω…
-Τι να πεις; Βέβαια, τι να πεις; Τα είπες όλα στη Φιφίκα. Αντίο σας κύριε και καλές δουλειές. Και … συγγνώμη.
Έφυγε τσαλακωμένος ο κόντε τύραννος και δεν ξαναειδωθήκαμε γιατί τελειώνοντας η σχολική χρονιά συνταξιοδοτήθηκε.
Πως ελέγχουμε ένα φροντιστήριο
Το φροντιστήριο το δούλεψα και την επόμενη σχολική χρονιά, και άρχισα να συνηθίζω στα καλά λεφτά και στην σκληρή δουλειά. Η περίσταση είχε πολλά χιλιόμετρα με ένα μηχανάκι SIMPSON με τρεις ταχύτητες, εντελώς της πλάκας, σκέτο ερείπιο, που μου είχε χαρίσει ένας από τους μαθητές μου. Το είχε παρατημένο στην αυλή, ήταν γεμάτο κουτσουλιές από τις κότες του και μου το έδωσε με την ελπίδα ότι θα μπορούσα να το θέσω σε λειτουργία. Ήτανε θείο δώρο για μένα, που το καθάρισα και το επισκεύασα όσο καλύτερα γινότανε. Θυμάμαι ότι κάποια φορά κι ενώ προσπαθούσα να πάω στη δουλειά μου, του έπεσε το πίσω φτερό και μια άλλη φορά ένα κομμάτι της εξάτμισης. Ο μαθητής μου αυτός μου το χάρισε γιατί με λυπήθηκε καθώς με έβλεπε να προσπαθώ να ταιριάξω το απαιτητικό ωράριο της δουλειάς μου με τα σχεδόν ανύπαρκτα και αταίριαστα δρομολόγια του ΚΤΕΛ ή τις χρονοβόρες προσπάθειές μου να βρω κάποιον γνωστό ή άγνωστο που θα με έπαιρνε μαζί του στο αυτοκίνητο ώστε να προλάβω την ώρα του μαθήματος ή να γυρίσω κάποια ανθρώπινη ώρα σπίτι μου. Το μηχανάκι αυτό με εξυπηρέτησε κάνα-δυο μήνες και μετά τα έφτυσε τελείως κι έτσι το παράτησα στο δρόμο όπου το περίμενε με ανοιχτές αγκάλες ο τύπος με το DATSUN που πέρναγε έχοντας στη διαπασών την κασέτα “ Όλα τα παλιά μαζεύω, αυλές καθαρίζω, παλιοσίδερα παίρνω”.Με το SIMPSON όμως καλόμαθα στην άμεση εξυπηρέτηση, γλύτωσα από την κατάρα των δρομολογίων του ΚΤΕΛ και από την αβεβαιότητα του ωτο-στοπ κι έτσι έψαξα να βρω μια καλύτερη λύση. Ένας συνεπώνυμος και συγχωριανός, ήθελε να κάνει “αναβάθμιση” και πουλούσε το μηχανάκι του σε τιμή που μπορούσα πια να πληρώσω. Ήταν ένα PUCH, χωρίς ταχύτητες, με πετάλια. Τα πετάλια τα είχε αντί για μανιβέλα και έπιανε 50 χιλιόμετρα την ώρα αν δεν είχες κόντρα τον αέρα σε οριζόντιο δρόμο. Στην κατηφόρα και με ευνοϊκό άνεμο, άν έσκυβες και αρκετά πάνω στο τιμόνι για να μειώνεις την αντίσταση, μπορούσε να πιάσει και 80 όμως.
Πάνω στην άνοδο της φροντιστηριακής πελατείας, εκεί που είχε αρχίσει να λαδώνει το άντερο, όπως λέει ο λαός, νάσου κι έρχεται ο διορισμός μου ως αναπληρωτή στο δημόσιο σχολείο. Το πρωί αναπληρωτής στο σχολείο, μόλις γύριζα σπίτι μου το μεσημέρι, έπρεπε να φάω στα γρήγορα και να φύγω επειγόντως με το PUCH για τα Λεχαινά για να είμαι έγκαιρα στο μάθημα. Οι μαθητές μου με περίμεναν πάντα στο δρόμο. Η σχολική χρονιά κύλησε έτσι και άρχισε η επόμενη. Το φροντιστήριο λειτουργούσε κανονικά και φτάσαμε στο Νοέμβρη οπότε ήρθε καθυστερημένα κι ο διορισμός μου σαν μόνιμος.
Τα πράγματα με αιφνιδίασαν γιατί έγινε πιο αργά από ότι περίμενα και αν ήθελα να παρουσιαστώ και να μη χάσω το διορισμό, έπρεπε να κλείσω το φροντιστήριο, δηλαδή έπρεπε τα παιδιά να βρούνε άλλη λύση, να ξενοικιάσω το κτίριο και να κάνω κάτι με τα θρανία, τις έδρες και όλα τα σχετικά. Είχα 20 μέρες προθεσμία να παρουσιαστώ πριν ανακληθεί ο διορισμός.
Έπεσα στα μαύρα πανιά. Ο μισθός στο δημόσιο ήταν πολύ λιγότερος από αυτά που μου άφηνε το φροντιστήριο. Έφαγα 3-4 μέρες για να το αποφασίσω και μετά άρχισα το ψάξιμο για το πως θα το κλείσω. Ο καλύτερος φίλος μου ο Γιώργης ήτανε στο δεύτερο έτος της Μαθηματικής σχολής και είχε φάει ήδη 4 χρόνια για να φτάσει ως εκεί, καθώς η κατάληψη που είχανε κάνει κοντράροντας στον νόμο 815, τους άλλαξε τα φώτα. Αυτό έγινε καθώς μετά τη λήξη των καταλήψεων και την κατάργηση του 815, βρέθηκαν απέναντι σε ... νεωτερισμούς όπως ο τριπλασιασμός των μαθημάτων, η εντατικοποίηση και η αυστηροποίηση των εξετάσεων κλπ κλπ . Το καθηγητικό κατεστημένο που ήτανε φίλα προσκείμενο στα κομματικά γραφεία των κυρίαρχων κομμάτων (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ) , δεν μπορούσε να συγχωρήσει εύκολα την αντίδραση των - ανεξάρτητων κυρίως- φοιτητών στο νόμο της ΝΔ που ήθελεμεταξύ άλλων να επιβάλλει μείωση των εξεταστικών περιόδων από τρεις σε δύο και να θεσμοθετήσει ανώτατο χρονικό όριο σπουδών. Άλλες διατάξεις του αφορούσαν το «επικουρικό» διδακτικό προσωπικό των ΑΕΙ και την “οριοθέτηση” του πανεπιστημιακού ασύλου. Τα πιο συντηρητικά κόμματα πάντα τα βάζουν με “τους αιώνιους φοιτητές” και με το πανεπιστημιακό άσυλο. Η ΕΦΕΕ διαλύθηκε μετά την στάση ανοχής της στην κυβερνητική πολιτική, αλλά ο Γιώργης και οι συμφοιτητές του είχανε μπει στο στόχαστρο της (πανεπιστημιακής) εξουσίας που κανόνιζε να παίρνουνε κακό βαθμό ότι και να γράφανε. Οι πιο εκδικητικοί καθηγητές, τους βάζανε τέτοια θέματα που ούτε να τα ακουμπήσουνε δεν μπορούσανε, βλέπετε οι φοιτητές αυτοί δεν πλησιάζανε στις παραδόσεις και προσπαθούσαν να περάσουνε τα μαθήματα διαβάζοντας σαν παλαβοί στο σπίτι. Αμ δε. Οι χρονιές έφευγαν σαν το νερό, αυτοί μένανε στο ίδιο έτος, πάρα πολλοί παράτησαν τότε το Πανεπιστήμιο απελπισμένοι.
Ο Γιώργης λοιπόν δέχτηκε να αναλάβει τα μαθήματα στο φροντιστήριο, μέχρι να βρεθεί κάποια λύση για τα υπόλοιπα.
Στη θέση του κόντε Μαρίνου ήτανε τώρα ο από τη χούντα διορισμένος πρόεδρος της ΟΛΜΕ. Ο κύριος αυτός που έκατσε στο σβέρκο των καθηγητών διεκδικώντας να εξακολουθεί να είναι πρόεδρος της ΟΛΜΕ και μέχρι τον Ιούλιο του 1975. Αντί να βρεθεί υπόδικος στη δίκη των “πρωτεργατών”, βρέθηκε ... επιθεωρητής. Ευγενέστατος κατά τα άλλα, εύστροφος, αλλά ... οι δρόμοι δεν είχανε αριστερές στροφές γι αυτόν. Το αριστερό ήτανε το “κακό” χέρι, οι αριστεροί-κυρίως οι ανεξάρτητοι και οι εξωκοινοβουλευτικοί- έπρεπε να είναι φυλακή ή καλύτερα εξορία.
Ο επιθεωρητής “Β΄Ηλείας-Ζακύνθου” λοιπόν δέχτηκε κάποιο τηλεφώνημα και αποφάσισε να “πεταχτεί” να ελέγξει το φροντιστήριο. Εγώ είχα ήδη παρουσιαστεί στο δημόσιο και παζάρευα την πώληση των υλικών του φροντιστηρίου. Ο Γιώργης ήτανε πολύ καλός στη θέση μου, οι μαθητές συνέχισαν να αυξάνονται.
Ο επιθεωρητής λοιπόν έφτασε στις 3 το απόγευμα για απροειδοποίητο “έλεγχο”. Χτύπησε την πόρτα και περίμενε να του ανοίξουν. Τίποτα. Χτύπησε, ξαναχτύπησε, μέχρι που ο Γιώργης αναγκάστηκε να διακόψει το μάθημα και να βγει. Τη στιγμή εκείνη έπαθαν και οι δυο τους σοκ. Ο επιθεωρητής από τη μια, γιατί ενώ περίμενε να πιάσει στα πράσα εμένα να παρανομώ, βρέθηκε μπροστά σε έναν άγνωστο τύπο με μαλλί αφάνα, ευτραφέστατη γενειάδα και σχετικά ατημέλητο. Ο Γιώργης από την άλλη γιατί ενώ περίμενε να δει κάποιον μαθητή που είχε καθυστερήσει, βρέθηκε μπροστά σε έναν καλοντυμένο και γραβατωμένο κύριο που κατάλαβε από τις δικές μου περιγραφές ποιος ήτανε.
-Γεια σας, τι θέλετε;
-Χαίρετε, είμαι ο επιθεωρητής και ήρθα για έλεγχο.
-Ναι;Και τι θέλετε να ελέγξετε;
-Μα το φροντιστήριο, εσάς, το υλικό ....
- Δεν θα ελέγξετε τίποτε κύριε, το φροντιστήριο έχει άδεια κι εγώ δεν είμαι από τους τύπους που μπορείτε να ελέγξετε.
-Το φροντιστήριο δεν έχει άδεια, γνωρίζω πολύ καλά πως ο ιδιοκτήτης διορίστηκε και την έχει καταθέσει.
- Αν είναι έτσι και δεν έχει άδεια, τότε εσείς δεν έχετε δικαίωμα να το ελέγξετε, η αρμοδιότητά σας για έλεγχο φτάνει μόνο στα φροντιστήρια που έχουν άδεια. Δεν σας επιτρέπω να μπείτε. Να θυμάστε, δεν έχουμε πια χούντα, ούτε είστε πλέον διορισμένος πρόεδρος της ΟΛΜΕ. Ούτε Παττακός υπάρχει, ούτε Ασλανίδης να τους γλύφετε. Επίσης, η Γυάρος έκλεισε και εξορία δεν μπορείτε να με στείλετε.
Εδώ βγήκε στη φόρα όλο το εκδικητικό μένος του φίλου μου για το σύστημα και την εξουσία. Όπως όμως ήτανε σκληρό καρύδι ο Γιώργης, το ίδιο ήτανε και η ... εξουσία που ήθελε με κάθε τρόπο να μπει στο φροντιστήριο για να ξέρει τι θα πει στο ρουφιάνο που είχε κάνει το τηλεφώνημα.
Ο Γιώργης δεν μάσαγε από κάτι τέτοια όμως και πες ο ένας, πες ο άλλος πιάστηκαν από τους γιακάδες. Ο επιθεωρητής, αρκετά χρόνια μεγαλύτερος, είδε πως ο φίλος μου θα κέρδιζε κατά κράτος και αποφάσισε να φύγει βρίζοντας θεούς και δαίμονες. Ο στόχος του δεν πέτυχε και μέχρι να ξανάρθει, στο φροντιστήριο είχε αναλάβει άλλος μαθηματικός με πτυχίο και όλα τα προσόντα. Ο Γιώργης έλαβε ως ανταμοιβή μια κλασσική κιθάρα ALABRA όπως είχαμε συμφωνήσει και συνέχισε τις άκαρπες προσπάθειές του να πάει στο τρίτο έτος. Οι προσπάθειες ευοδώθηκαν μετά από 2-3 χρόνια, αλλά αυτό θα αποτελέσει τον πυρήνα μιας άλλης ιστορίας.
Επιτέλους, ο πολυπόθητος διορισμός!
1978, Βαρθολομιό. Η θητεία μου ως αναπληρωτής συνεχίζεται με τον κανονικό διορισμό μου στο σχολείο, που τον αποδέχτηκα, παρουσιάστηκα, υπόγραψα και συνέχισα να διδάσκω. Η πορεία ήτανε δύσκολη, το δεξιό και υπερδεξιό κατεστημένο του χωριού δεν μπορούσε να ανεχτεί κατά κύριο λόγο την εμφάνισή μου. Δεν γινότανε “να είσαι καθηγητής με τόσα μαλλιά”, δεν γινότανε “να φορείς μπλού-τζην”, δεν γινότανε “να είσαι στον πολιτιστικό σύλλογο”, δεν έπρεπε να βάζεις βαθμούς που δεν άρεσαν στο “Φαρμακείο”.Ο τοπικός χαφιές είχε αναλάβει δράση, χαρακτηρίστηκα αριστερός, τα “ανώνυμα” σημειώματα και τα τηλεφωνήματα έφταναν βροχή στον χουντο-επιθεωρητή. Δυο φορές αναγκάστηκα να αφήσω στη μέση το μάθημα γιατί “έπρεπε να παρουσιαστώ επeιγόντως εις το γραφείον του επιθεωρητού”.
Η πρώτη με αφορμή την “ομιλία” του Πειραιώς Καλλίνικου στη Μονή αγίας Ελεούσσης Λυγιάς στην οποία κάλεσε τους Βαρθολομαίους “να διώξουν από το σχολείο αυτόν τον κομμουνιστή” και η δεύτερη επειδή ο -πάντα ανώνυμος- ενδοσχολικός χαφιές είχε τηλεφωνήσει στον επιθεωρητή για να “μεταφέρει την αγανάκτησιν πλείστων όσων γονέων και επιλέκτων μελών της τοπικής κοινωνίας δια το ότι εξακολουθεί να ευρίσκεται εις το σχολείον καθηγητής διαφθείρων τας μαθητικάς συνειδήσεις με τας κομμουνιστικάς θεωρίας”.
Εγώ συμπαθούσα ο κακόμοιρος τις θέσεις του ΚΚΕ Εσωτερικού αλλά ποτέ δεν είχα γίνει μέλος του, ούτε είχα ποτέ αρθρώσει λέξη στο σχολείο πέραν των προβλεπομένων στα σχολικά μαθηματικά βιβλία. Εκτός όμως από την καταδίωξη των δεξιών-υπερδεξιών κύκλων, υπήρχε και η συνδικαλιστική αντιπαλότητα με τους συνδικαλιστές του ΚΚΕ που ως “μοναδικό” κόμμα, εμάς του ΚΚΕ εσωτερικού μας στόλιζαν με διάφορα “κοσμητικά” επίθετα, όπως “προδότες”, ”οππορτουνιστές”, “πουλημένους” κλπ. Ειδικά εμένα κάποιοι από αυτούς, με αποκαλούσαν για άγνωστους λόγους και “βομβιστή”. Το τελευταίο επίθετο είχε χρησιμοποιήσει σε μια “ανώνυμη αναφορά” του προς τον επιθεωρητή και ο χαφιές.
Πήγαινα λοιπόν στο γραφείο του επιθεωρητού. Αυτός με παρώτρυνε με πατρικό ύφος “να ρίξω νερό στο κρασί μου, να φύγω από τον πολιτιστικό σύλλογο, να μην κάνω κακές παρέες, να σέβομαι το Φαρμακείο κλπ”. Την τελευταία φορά του δήλωσα ότι δεν πρόκειται να ξαναδιακόψω το μάθημα ούτε να ξαναπάω στο γραφείο του αν δεν έχει έγγραφη και επώνυμη αναφορά στα χέρια του. Ζήτησα τη συνδρομή και συμπαράσταση της ΕΛΜΕ, που έκανε παράσταση διαμαρτυρίας στον επιθεωρητή, αλλά η ζωή μου είχε δυσκολέψει αρκετά. Η διευθύντρια του σχολείου με έβλεπε περίπου σαν ... ένοπλο αντάρτη.
Χρονικά απέχουμε μόνο 4 χρόνια από τα συμβάντα στο Πολυτεχνείο που προετοίμασαν την ανατροπή της Απριλιανής χουντοκρατίας. Νεοδιόριστος μαθηματικός τότε εγώ, καλούμαι να πω την ομιλία στον πρώτο εορτασμό για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Το υπουργείο παιδείας δεν είχε τολμήσει να επισημοποιήσει τη γιορτή. Η κυβέρνηση του “εθνάρχη” Καραμανλή με υπουργό παιδείας τον Ι.Βαρβιτσιώτη, δεν ήταν διατεθειμένη να τα χαλάσει με τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους της. Στα σχολεία όμως και οι καθηγητές και οι μαθητές πιέζουν να αποδοθούν οι πρέπουσες τιμές στους νεκρούς του Πολυτεχνείου. Η απόφαση είχε παρθεί στη συνεδρίαση του συλλόγου των διδασκόντων παρά τις αντιρρήσεις της τρομοκρατημένης διευθύντριας.
- Μην ανησυχείτε-της λέω-θα δείτε ότι δεν θα συμβεί κάτι κακό.
- Ανησυχώ. Ο μόνος τρόπος να με καθησυχάσεις είναι να ελέγξω αυτά που θα πεις. Θέλω να δω τι θα γράψεις, τι σκοπεύεις να πεις. Εδώ έχουμε να κάνουμε με παιδιά, πρέπει να προσέχουμε τι λέμε. Εξ άλλου και ο κ. υπουργός ...
-Μα τι λέτε τώρα? Αυτό γιατί δεν το κάνετε στις ομιλίες των άλλων συναδέλφων για τις άλλες επετείους; Σε μένα θα κάνετε λογοκρισία;
- Οι άλλες είναι σχολικές γιορτές αναγνωρισμένες από το κράτος. Εξ άλλου ... (Δεν τελείωσε τη φράση της, αλλά ήταν σίγουρο ότι ήθελε να πει "Εξ άλλου εσύ είσαι αριστερός και δεν πρόκειται να πεις κάποια ομιλία που θα αντιγράψεις από το γνωστό τυφλοσούρτη").
- Θα σας φέρω να τη δείτε την ομιλία και να τη συζητήσουμε αν θέλετε.
Έτσι κι έγινε. Έγραψα την ομιλία μου κατασυγκινημένος και αφού την χτένισα πολλές φορές, ξεκίνησα να την "συζητήσω" με τη διευθύντρια. Φυσικά, μόνο συζήτηση δεν έγινε. Εκείνη, κατατρομοκρατημένη από τις ενδεχόμενες αντιδράσεις του "περιβάλλοντος" ήθελε να κάνει κανονική λογοκρισία. Εγώ, αποφασισμένος να τιμήσω εκείνη την εξέγερση, σταθερός και ακλόνητος. Στο τέλος η ομιλία έγινε και μάλιστα ήταν εκείνη η χρονιά που εγκαινίασε στο χωριό τον τρόπο εορτασμού αυτής της επετείου με συμβολική πορεία στο μνημείο των πεσόντων, μνημόσυνο για τους νεκρούς και κατάθεση λουλουδιών. Μέσα σε ένα γενικότερο κλίμα τρομοκρατίας φυσικά εκ μέρους του "περιβάλλοντος".
Μέχρι να επισημοποιηθεί ο εορτασμός το 1981 από την τότε νεοεκλεγείσα κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με υπουργό τον Ε.Βερυβάκη, η επέτειος γιορταζόταν με αποφάσεις των συλλόγων καθηγητών, που για να παρθούν έπρεπε να δοθούν μάχες με τους συντηρητικούς και κατά τεκμήριο ευθυνόφοβους διευθυντές.
Απόσπαση για τιμωρία.
Οκτώβρης του 1980. Η έναρξη του σχολικού έτους 80-81 με βρίσκει στο γραφείο του επιθεωρητή που μου ανακοινώνει ότι “Αι εις βάρος σας διαμαρτυρίαι με πείθουν ότι πρέπει να σας απομακρύνω από το Βαρθολομιό. Ορίστε η έγγραφος εντολή δι΄ απόσπασιν ενός έτους εις το Λύκειον της Γαστούνης. Παρακαλώ να μεταβείτε σήμερον και να αναλάβετε υπηρεσίαν.”Δεν είχε νόημα να διαμαρτυρηθώ, παρουσιάστηκα, υπόγραψα την πράξη “Ενεφανίσθη σήμερον ενώπιον του διευθυντού Ρ.Ε.Μέντζη ο καθηγητής Πυλαρινός Γεώργιος με έγγραφον εντολήν του Γενικού Επιθεωρητού Β’ Περιφερείας Ηλείας Ζακύνθου κ.Ν.Μιχαήλ και ανέλαβεν υπηρεσίαν”.
Ωραία τα λόγια, αλλά το να “αναλάβεις υπηρεσίαν” αποδείχτηκε δύσκολο. Την επόμενη μέρα είχαμε συνεδρίαση του συλλόγου διδασκόντων και με το καλημέρα ο διευθυντής μου ζήτησε να παραμείνω μετά το πέρας της συνεδρίασης για να συζητήσουμε “ορισμένα θέματα”. Tα συζητήσαμε, όχι στο γραφείο του διευθυντή, αλλά σε κάποια αίθουσα διδασκαλίας, όπου είμαστε μόνο οι δυό μας. Ο διευθυντής ήταν στο τέλος της καριέρας του, περίμενε πως και πως να γίνει επιθεωρητής και μετά από 2-3 χρόνια να πάρει τη σύνταξή του και ... να πάει σπιτάκι του. Ήταν Φυσικός από τους ψωνισμένους με τη φυσική, στο βαρύτιμο δαχτυλίδι που φορούσε μπορούσες να διακρίνεις χαραγμένη την εξίσωση του Αϊνστάϊν : E=m.c2.
Θέμα Πρώτον: Δεν είναι εμφάνισις καθηγητού αυτή, παρακαλώ αύριο να έλθετε με περιποιημένην κώμην και αμφίεσιν αξιοπρεπή.
Απάντησις: Δεν σας επιτρέπω κύριε διευθυντά, από που προκύπτει ότι μπορείτε να κρίνετε την αμφίεσίν μου ως και την κώμην μου; Ο Δημοσιοϋπαλληλικός κώδιξ δεν αποκαλεί “αναξιοπρεπή εμφάνισιν” το μπλού τζην, ούτε και απαιτεί από τους καθηγητάς να είναι κοντοκουρεμένοι. Ή μήπως είναι αξιοπρεπής η εμφάνισις κάποιων συναδέλφων όπου φορούν γραββάτα και ένα χιλιοφορεμένο κοστούμι που έχει τρύπας εις τους αγκώνας;
Θέμα δεύτερον: Πρέπει να μετέχετε εις την πρωινήν προσευχήν. Θα είστε ενώπιον των συναδέλφων και των μαθητών και πρέπει να κάνετε τον σταυρόν σας. Μην ξεχνάτε ότι είναι υποχρεωτικόν να είστε χριστιανός ορθόδοξος. Πως θα προσεύχονται ορθώς οι μαθηταί αν βλέπουν κάποιον καθηγητήν να μην σταυροκοπείται; Επειτα, αν δεν το κάνετε, θα σας μιμηθούν και κάποιοι άλλοι συνάδελφοι και τότε;
Απάντησις: Από που αντλείτε το δικαίωμα να μου υποδεικνύετε πως θα προσεύχομαι και πότε; Θα είμαι παρών εις την προσευχήν μόνον όταν έχω μάθημα την πρώτη ώρα ή όταν έχω εφημερίαν. Το πως θα προσεύχομαι είνα δικό μου θέμα. Όπως είναι και προσωπικόν θέμα των συναδέλφων και των μαθητών το πως θα προσεύχονται.
Θέμα τρίτον: Θα μετέχετε ανελλιπώς εις το εκκλησιασμόν.
Απάντησις: Μόνον εις τον βαθμόν που και σεις και όλοι οι άλλοι συνάδελφοι θα το κάνουν. Όμως απορώ, στη σφραγίδα σας είδα “Ρ.Ε.Μέντζης-Φυσικός”, όχι “Θεολόγος”.(Εδώ ήξερα πολύ καλά ότι ούτε ο Ρ.Ε.Μέντζης, που ερχόταν από την Πάτρα, ούτε οι άλλοι συνάδελφοι ήταν διατεθειμένοι “να μετέχουν ανελλιπώς εις το εκκλησιασμόν”. Η παρατήρησή μου ότι ήταν Φυσικός και όχι Θεολόγος ήταν σαν σφυριά σε δάχτυλο με κάλο. Ο διευθυντής τινάχτηκε ορθός, το μάτι του γυάλισε και δήθεν ασυναίσθητα άρχισε να χαϊδεύει το δαχτυλίδι με το E=m.c2 ).
Θέμα τέταρτον: Εντός της τάξεως δεν επιτρέπονται αι πολιτικαί συζητήσεις.
Απάντησις: Τη δουλειά μου την γνωρίζω πολύ καλά, κακώς σας έχουν πληροφορήσει. Μήπως μπορείτε να μου πείτε ποιός σας είπε τέτοια πράγματα, ώστε να μπορέσω να τον μηνύσω;
Τελικά συμφωνήσαμε ότι μάλλον ήταν ... κακώς ενημερωμένος, ότι δεν ήμουν βομβιστής, ότι δεν έκανα πολιτικές συζητήσεις στην τάξη, ότι τα μαλλιά και τα ρούχα μου ήταν δικό μου θέμα και ... γενικώς ότι είχα δίκιο σε όλα. Ο Ρ.Ε.Μέντζης κατάλαβε ότι δεν φοβόμουν εύκολα.
Στις αρχές του Δεκέμβρη του 1980 ξεκινά απεργία διαρκείας με τη μορφή επαναλαμβανόμενων εξαήμερων (άρχισε στις 3 και σταμάτησε προσωρινά στις 23 Δεκέμβρη για να συνεχιστεί από τις 9 μέχρι 18 του Γενάρη του 81).
Επειδή γνωρίζαμε πολύ καλά ότι με το τέλος των Χριστουγεννιάτικων διακοπών θα υπήρχε κύμα “κουρασμένων απεργών” που θα ήθελαν να γυρίσουν στα σχολεία, αφού επί 15 μέρες θα είχαν δεχτεί τηλεφωνήματα και απειλές από το “πολιτικόν γραφείον του κ.υπουργού” , αλλά και από το “Φαρμακείο”, είχαμε συνεννοηθεί να πάνε επιτροπές στήριξης της απεργίας σε όλα τα σχολεία από τις 9 κιόλας του Γενάρη.
Μετέχω στις επιτροπές αγώνα της ΕΛΜΕ και τελειώνοντας την περιοδεία είχαμε σκοπό να περάσουμε και από το Γυμνάσιο και το Λύκειο Γαστούνης, όπου ξέραμε ότι την απεργία την είχε σπάσει ο Ρ.Ε.Μέντζης και μερικοί άλλοι.
Στην επιτροπή μετέχει ο συνάδελφος, φίλος, γείτονας και συνυπηρετών στο Λύκειο Γαστούνης Ντίνος, μετέπειτα πρόεδρος της ΠΑΣΚΕ καθηγητών, πρόεδρος της ΟΛΜΕ και αντιπεριφερειάρχης Β.Τ. Αττικής.
Ο Ντίνος ήθελε κάτι να ψωνίσει, εμείς προηγηθήκαμε, τα είπαμε λίγο με τον Ρ.Ε.Μέντζη, μας έδιωξε κακήν κακώς και φεύγοντας συναντήσαμε το φίλο μας το Ντίνο που έκπληκτος μας ρώτησε γιατί φεύγουμε τόσο γρήγορα. Του είπαμε κι εκείνος σφυρίζοντας αδιάφορα, απαντάει: “Καλά, καθίστε στο κεφενείο να με περιμένετε, θα τον τακτοποιήσω εγώ.”
Κάτσαμε και σχεδόν αμέσως βλέπυμε τον Ρ.Ε.Μέντζη με την τσάντα του παραμάσκαλα να φεύγει σχεδόν τρέχοντας προς τον σταθμό του τραίνου. Ξοπίσω του ο Ντίνος, χαμογελώντας πλατιά.
- Τί έγινε ρε Κώστα; Πως τα κατάφερες;
- E, δεν ήτανε τίποτα, του είπα ότι στις εκλογές που έρχονται θα βγεί το ΠΑΣΟΚ και αν σπάσει την απεργία δεν πρόκειται να γίνει επιθεωρητής. Μόλις το άκουσε έγινε καπνός!
Ή κατάσταση θα ήταν για πολλά γέλια αν δεν μας είχε ρημάξει η ένταση, η κατασυκοφάντηση των κυβερνητικών φερεφώνων και η γνώση πως ο Γκόρτσος δεν θα μας άφηνε σε ησυχία.
Η απεργία σταμάτησε με δικαστική απόφαση “ως παράνομη και καταχρηστική”. Υπουργός παιδείας ήταν ο -κατά τα άλλα γλυκομίλητος- Γκόρτσος της Ηλείας, Βασίλης Κοντογιαννόπουλος.
Όχι απεργία, πυροσβεστικά αγήματα
1985-86 : Με την έναρξη του σχολικού έτους 85-86 (το Σεπτέμβρη του 1985) οι καθηγητές ξεκινούμε απεργιακές κινητοποιήσεις. Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. υπουργός παιδείας Απόστολος Κακλαμάνης (5 Ιουνίου 1985 - 25 Απριλίου 1986) Πραγματοποιούνται συνολικά 11 μέρες απεργίας που αρχίζει στις 4/9/85 και τελειώνει στις 17/4/86. Η διεξαγωγή της είναι δύσκολη γιατί οι Πασόκοι έχουνε υιοθετήσει το σύστημα της Νέας Δημοκρατίας και μας στέλνουν κι αυτοί στα δικαστήρια που βγάζουν κάθε απεργία “παράνομη και καταχρηστική”. Το κλίμα είναι βαρύ, όλο το πασοκοσύστημα επιστρατεύεται να δυσφημίσει κάθε απεργία. Νομάρχης Ηλείας η Μαρκογιαννάκη, δήμαρχος Αμαλιάδας Ράλλης. Μετέχω στο ΔΣ της ΕΛΜΕ εκπροσωπώντας την παράταξη “Δ.Γληνός” (με προσανατολισμό ΚΚΕεσ-Ανένταχτοι). Για την περίσταση έχουμε πάψει την αλληλοσφαγή με τις άλλες παρατάξεις και αποφασίσαμε να επισκεφθούμε τους δημάρχους Αμαλιάδας-Πύργου (προ Καποδίστριακά) και να ζητήσουμε να μας δείξουν τη συμπαράστασή τους όχι μόνο φραστικά, αλλά και με ένα τηλεγράφημα στον Κακλαμάνη ζητώντας του να δεχτεί να συζητήσει με την ΟΛΜΕ. Την πρώτη γεύση την πήραμε στην Αμαλιάδα όπου ο δήμαρχος μόλις άκουσε το αίτημα έβαλε τις φωνές, μας είπε προδότες και μας ζήτησε (δήμαρχος!) να επιστρέψουμε αμέσως στα σχολεία. Φύγαμε κακήν κακώς με άσχημα προαισθήματα. Πήγαμε στη Νομάρχη. Μας άκουσε προσεκτικά και μόλις τελειώσαμε άρχισε να μας λέει κι εκείνη σα μαγνητόφωνο τα ίδια, ότι δεν είναι σωστό να απεργούμε γιατί υπονομεύουμε το … κυβερνητικό έργο. Μας ζήτησε κι αυτή να επιστρέψουμε στα σχολεία και μάλιστα με μεγαλύτερη όρεξη ώστε να οργανώσουμε αγήματα για να βοηθούμε την ... πυροσβεστική υπηρεσία στην κατάσβεση πυρκαγιών. Της είπαμε κι εμείς ότι τη στιγμή που είμαστε σε απεργία δεν μπορεί να βάζει άσχετα θέματα και της ζητήσαμε να στείλει το τηλεγράφημα στον υπουργό. Λες και την χτύπησε ρεύμα, πετάχτηκε πάνω αγριεμένη και μας έδειξε την πόρτα: “Έξω από το γραφείο μου που θα μου πείτε να στείλω και τηλεγράφημα. Ορίστε μας”.Αιφνιδιαστήκαμε όλοι και ξεκινήσαμε για την πόρτα σκασμένοι. Έμεινα τελευταίος κι εκείνη τη στιγμή τα στύλωσα και φώναξα τους άλλους αλλά και τους δημοσιογράφους της ΕΡΤ και των τοπικών εφημερίδων (που είχαν βγει πρώτοι) να γυρίσουν πίσω: ”Συγγνώμη κυρία μου, το σπίτι σας είναι εδώ που θα μας διώξετε; Εδώ είναι γραφείο που το πληρώνουμε κι εμείς τα κορόϊδα. Δεν ντρέπεστε; Κύριοι δημοσιογράφοι καταγγέλλω τη συμπεριφορά της κυρίας και θα ήθελα αυτή τη στιγμή να σας δώσουμε συνέντευξη”.
Οι δημοσιογράφοι γύρισαν τις αχρησιμοποίητες κάμερες και τα κλειστά μικρόφωνα προς το μέρος μας κι εκείνη πανικόβλητη (επειδή θα γινόταν πανηλειακό σούργελο βεβαίως), ζήτησε συγγνώμη και ανακάλεσε όσα είπε, αρκεί να έκλειναν οι κάμερες.
Χαφιές στη συνέλευση
Με αφορμή μια ανάρτηση του Γιώργη του Σταυρόπουλου και την υποψηφιότητά του στο ψηφοδέλτιο της «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ», του αφιερώνω την πιο κάτω ανάμνηση έτσι για να θυμηθεί κι εκείνος ωραίες στιγμές:Είμαστε σε Συνέλευση σε μια άλλη απεργία το 91 με πρωθυπουργό τον Κων/νο Μητσοτάκη και συζητάμε τα καθέκαστα μέσα στο Εργατικό Κέντρο Πύργου. Το κλίμα είναι βαρύ γιατί έχουμε πληροφορηθεί ότι η ΟΛΜΕ στέλνει πρόγραμμα δράσης και ζητάει να κάνουμε (εμείς, οι καθηγητές) καταλήψεις στα σχολεία. Από την άλλη έχουμε μάθει ότι οι σκληροπηρυνικοί νεοδημοκράτες για να μας φοβίσουν, έχουνε μαζέψει κάποια αγροτικά αυτοκίνητα φορτωμένα με ντομάτες και τα έχουν παρκάρει έξω από τα σχολεία, όπου κάποιοι αρμοδίως καθοδηγημένοι είχαν αναλάβει να τις ρίξουν εναντίον των απεργών. Εμείς είμαστε οι απεργοί που συζητούσαμε και φυσικά το μεγαλύτερο ποσοστό ήτανε γυναίκες και αρκετές με μωρά στα καροτσάκια.
Τη στιγμή που η συζήτηση έχει πάρει φωτιά, τρώω μια σκουντιά από το Γιώργη που μου λέει αρκετά σιγά:” Κοίτα τρεις θέσεις μπροστά, τονε βλέπεις αυτόνε; Είναι ασφαλίτης!” Δεν πρόλαβε να αποσώσει την κουβέντα του και ο ασφαλίτης που πήρε χαμπάρι ότι τον μυριστήκαμε, σηκώθηκε σφυρίζοντας αδιάφορα και βγήκε από την αίθουσα.
-”Σήκω ρε και τρέχα, θα την κοπανήσει” ακούω το Γιώργη.
Με το πολύ μυαλό που είχαμε και μη υπολογίζοντας τον κίνδυνο, τον στρώσαμε στο κυνήγι μέχρι τα γραφεία της ασφάλειας Πύργου, όπου ο χαφιές πανικόβλητος τρύπωσε για να γλυτώσει.
Δεν τολμήσαμε να κάνουμε κατάληψη σε κανένα σχολείο στην Ελλάδα, τα πράματα είχανε σκουρήνει πολύ.
Σε κάτι μέρες φάγανε το Νίκο Τεμπονέρα.
